Organy korporacyjne w prawie angielskim

Należy zauważyć, że "prawo angielskie" odnosi się do systemu prawnego w Anglii i Walii. Angielskie prawo spółek opiera się na założeniu, że akcjonariusze powinni mieć swobodę decydowania o sposobie zarządzania spółką. Przepisy regulujące organizację spółki, w tym dotyczące jej organów, są zatem bardzo lakoniczne. Kolejną istotną cechą angielskiego prawa spółek jest monoistyczny system zarządzania. Zarówno w spółkach publicznych, jak i prywatnych, istnieje tylko jeden podmiot odpowiedzialny za zarządzanie i kontrolę.

1) Spółka jawna (Partnership lub "General Partnership")

Spółka posiada odrębne organy. Ogólnie rzecz biorąc, każdy partner ("partner") jest uprawniony do uczestniczenia w zarządzaniu i reprezentacji spółki. Na mocy umowy reprezentacja i zarządzanie spółką osobową może zostać przekazane tylko niektórym partnerom.

Większość partnerów musi poprzeć każdą decyzję, która jest związana z normalną działalnością spółki. Jednakże decyzje, które wykraczają poza normalną działalność spółki, takie jak zmiany umowy spółki lub zasad, wymagają zgody wszystkich partnerów.

2) Spółka komandytowa (LP)

Spółka komandytowa posiada odrębne organy.

Partnerzy generalni (znani również jako komplementariusze) są odpowiedzialni za zarządzanie i reprezentowanie spółki. Partnerzy, którzy ponoszą pełną odpowiedzialność za długi spółki.

Komandytariusze (limited partners), czyli wspólnicy, których odpowiedzialność wobec spółki za jej zobowiązania jest ograniczona do wniesionego do spółki wkładu pieniężnego lub niepieniężnego, nie mogą reprezentować interesów spółki, ani uczestniczyć w jej zarządzaniu. Komandytariusz, który naruszy ten zakaz i zaangażuje się w czynność zarządzania lub reprezentowania spółki, będzie ponosił odpowiedzialność za wszelkie zobowiązania wynikające z tej czynności, tak jak komplementariusz.

3) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (LLP).

Spółka posiada odrębne organy. Partnerzy reprezentują spółkę i zarządzają nią.

4) Private Unlimited Company (prywatna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością).

Spółka ta jest prowadzona w podobny sposób i posiada te same organy, co prywatna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wymieniona poniżej.

Zgromadzenie wspólników (Walne Zgromadzenie)

Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (znane również jako "członkowie spółki" lub "akcjonariusze") to organ, który gromadzi wszystkich akcjonariuszy spółki w celu podjęcia decyzji w najważniejszych kwestiach.

Akcjonariusze mogą spotykać się regularnie ("doroczne walne zgromadzenia") w celu zatwierdzenia sprawozdań finansowych spółki i rocznego sprawozdania dyrektorów z jej działalności lub nieformalnie ("nadzwyczajne walne zgromadzenia") w razie potrzeby.

Nie istnieje prawny obowiązek zwoływania corocznego zgromadzenia wspólników. Obowiązek ten może zostać zawarty w statucie spółki (co ma miejsce w praktyce).

Akcjonariusze mogą wybrać przewodniczącego zgromadzenia akcjonariuszy ("przewodniczący walnego zgromadzenia"), który będzie przewodniczył i nadzorował zgromadzenie.

W większości przypadków możliwe jest podejmowanie pisemnych uchwał ("pisemne uchwały") zamiast uczestniczenia w zgromadzeniu akcjonariuszy. Bez odbywania zgromadzenia wspólników.

b) Dyrektor (Director)

Dyrektor reprezentuje spółkę i zarządza jej działalnością. Spółka może wyznaczyć maksymalnie trzech dyrektorów.

Dyrektorzy mogą być osobami fizycznymi lub prawnymi. Jednakże co najmniej jeden dyrektor musi być człowiekiem.

Dyrektorzy są wybierani spośród wspólników spółki lub spoza ich grona. Umowa spółki powinna regulować sposób powoływania i odwoływania dyrektorów.

Jeśli jest więcej niż jeden dyrektor, spółka posiada tzw. zarząd (znany również jako "rada dyrektorów"). Rada dyrektorów nie jest podmiotem prawnym, ponieważ prawo angielskie przyznaje określone uprawnienia tylko dyrektorom, a nie radzie jako całości.

Dyrektorzy mogą wybrać spośród siebie przewodniczącego ("chairman of board of director"). Osoba ta jest odpowiedzialna za nadzorowanie prac rady dyrektorów i przewodniczenie jej posiedzeniom.

c) Sekretarz (Secretary)

Sekretarz jest odpowiedzialny za zapewnienie, że spółka jest prowadzona zgodnie z prawem. Sekretarz jest odpowiedzialny za prowadzenie wymaganej dokumentacji, sporządzanie protokołów z posiedzeń wspólników i zarządu, wysyłanie zawiadomień na posiedzenia wspólników i zarządu oraz zapewnienie, że księgi spółki są przygotowywane zgodnie z prawem. Sekretarz może również reprezentować spółkę poprzez zawieranie określonych umów lub składanie oświadczeń w jej imieniu.

Jeden dyrektor nie może być jednocześnie sekretarzem spółki. Jeśli spółka ma wielu dyrektorów, jeden z nich może pełnić funkcję sekretarza.

W angielskich spółkach stanowisko sekretarza jest zazwyczaj zajmowane przez osobę z wykształceniem prawniczym i księgowym. Przed 6 kwietnia 2008 r. powołanie sekretarza spółki było obowiązkowe. Obecnie jest to opcjonalne.

5) Prywatna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Ltd).

Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością można podzielić na:

• Spółki z odpowiedzialnością ograniczoną udziałami ("Private Company Limited By Shares"): odpowiedzialność udziałowców ("akcjonariuszy") jest ograniczona do kwoty wniesionej do spółki w celu pokrycia objętych udziałów (podobnie jak w przypadku polskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością);

• Spółki z odpowiedzialnością ograniczoną kwotą gwarancji ("Private Company Limited By Guarantee"): Spółka ta nie posiada kapitału zakładowego, a odpowiedzialność jej wspólników (zwanych nieformalnie "członkami") jest ograniczona do sumy gwarancyjnej określonej w umowie spółki. Partnerzy są zobowiązani do wniesienia wkładu do sumy gwarancyjnej w przypadku, gdy spółka stanie się niewypłacalna.

Dwa wyżej wymienione rodzaje spółek są często tłumaczone w języku polskim jako "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością", bez określenia sposobu ograniczenia odpowiedzialności.

Obowiązkowe organy "Private Company Limited By Shares" i "Private Company Limited By Guarantee" są identyczne.

Zgromadzenie Wspólników ("Walne Zgromadzenie")

Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (znane również jako "Członkowie Spółki" w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością lub "Akcjonariusze" w spółkach z ograniczoną gwarancją) jest ważnym organem, który gromadzi wszystkich akcjonariuszy spółki w celu omówienia i podjęcia decyzji w najważniejszych kwestiach biznesowych.

Akcjonariusze mogą spotykać się regularnie ("doroczne walne zgromadzenia") w celu zatwierdzenia sprawozdań finansowych spółki i rocznego sprawozdania dyrektorów z jej działalności lub nieformalnie ("nadzwyczajne walne zgromadzenia") w razie potrzeby.

Nie ma prawnego wymogu, aby spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odbywały coroczne zgromadzenie wspólników. Obowiązek ten może być zawarty w umowie spółki (co ma miejsce w praktyce).

Wspólnicy mogą wybrać przewodniczącego zgromadzenia wspólników. Osoba ta nazywana jest "przewodniczącym walnego zgromadzenia", a jej zadaniem jest przewodniczenie zgromadzeniu i nadzorowanie jego przebiegu.

W większości przypadków możliwe jest podejmowanie pisemnych uchwał ("pisemne uchwały") zamiast zwoływania zgromadzenia wspólników. Bez zwoływania zgromadzenia wspólników.

b) Dyrektor (Director)

Dyrektor reprezentuje spółkę i zarządza jej działalnością. Spółka może wyznaczyć maksymalnie trzech dyrektorów.

Dyrektorzy mogą być osobami fizycznymi lub prawnymi. Jednakże co najmniej jeden dyrektor musi być człowiekiem.

Dyrektorzy są wybierani spośród wspólników spółki lub spoza ich grona. Umowa spółki powinna regulować sposób powoływania i odwoływania dyrektorów.

Jeśli jest więcej niż jeden dyrektor, spółka posiada tak zwaną radę dyrektorów (znaną również jako "rada dyrektorów"). Rada dyrektorów nie jest organem prawnym, ponieważ prawo angielskie przyznaje określone uprawnienia tylko dyrektorom, a nie radzie jako całości.

Nie ma rozróżnienia między dyrektorami wykonawczymi i niewykonawczymi w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością zgodnie z prawem angielskim, tak jak ma to miejsce w przypadku angielskich spółek akcyjnych (patrz poniżej).

Dyrektorzy mogą pełnić różne funkcje, w tym:

• • Przewodniczący zarządu (znany również jako "Chairman of the Board" lub "COB") to osoba, która nadzoruje posiedzenia zarządu i im przewodniczy.

• • Dyrektor generalny (CEO) : Jest to dyrektor naczelny, który ma największą władzę wśród pozostałych dyrektorów. Jest on odpowiednikiem przewodniczącego rady dyrektorów w polskiej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. W spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością funkcja ta jest rzadka i zwykle występuje tylko w większych spółkach. Co do zasady, wszyscy dyrektorzy są równi w swoich prawach i obowiązkach, jeśli chodzi o zarządzanie przedsiębiorstwem.

• • Dyrektor de facto (shadow director): nie jest formalnym dyrektorem, ale wydaje nieformalne instrukcje dyrektorom spółki;

• • Zastępca dyrektora (alternate director): osoba wyznaczona przez członka zarządu do uczestniczenia w posiedzeniach i wykonywania prawa głosu w przypadku, gdy dyrektor nie może osobiście uczestniczyć w posiedzeniu.

(c) Komitet ("Komitet").

Komisja to grupa dyrektorów, którzy wspierają zarządzanie spółką. Komisja może składać się z jednego lub kilku dyrektorów. Dyrektorzy określają skład i uprawnienia komisji.

W spółce może istnieć więcej niż jeden komitet zajmujący się różnymi kwestiami.

Organ ten może zostać utworzony w dowolnym momencie. W praktyce komitety w angielskich spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością są rzadko powoływane.

(d) Sekretarz

Sekretarz jest odpowiedzialny za administrowanie spółką i zapewnienie, że działa ona zgodnie z prawem. Sekretarz jest odpowiedzialny za prowadzenie wymaganej dokumentacji, sporządzanie protokołów ze zgromadzeń wspólników i posiedzeń zarządu, wysyłanie zawiadomień o zgromadzeniach wspólników i dyrektorów oraz zapewnienie, że księgi spółki są przygotowywane zgodnie z prawem. Sekretarz może również reprezentować spółkę poprzez zawieranie określonych umów lub składanie oświadczeń w jej imieniu.

Jeden dyrektor nie może być jednocześnie sekretarzem spółki. Jeśli spółka ma wielu dyrektorów, jeden z nich może pełnić funkcję sekretarza.

W angielskich spółkach stanowisko sekretarza jest zazwyczaj zajmowane przez osobę z wykształceniem prawniczym i księgowym. Przed 6 kwietnia 2008 r. powołanie sekretarza spółki było obowiązkowe. Obecnie jest to opcjonalne.

Spółka akcyjna (PLC)

Podobnie jak spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w języku angielskim, spółki akcyjne można podzielić na:

• "Public Company Limited by shares": odpowiedzialność udziałowców (akcjonariuszy) jest ograniczona do wysokości wkładów wniesionych na pokrycie nabytych akcji (podobnie jak w polskiej spółce akcyjnej);
• "Public Company Limited by Guarantee": Spółka ta nie posiada kapitału zakładowego, a odpowiedzialność jej akcjonariuszy (wspólników) ograniczona jest do sumy gwarancyjnej określonej w statucie. Akcjonariusze są zobowiązani do wniesienia wkładu do tej kwoty w przypadku, gdy spółka stanie się niewypłacalna.

Nazwy tych dwóch rodzajów spółek nie istnieją w języku polskim i ich dosłowne tłumaczenie jest niemożliwe. Dlatego też zaproponowano, aby przetłumaczyć je na język polski jako "spółka akcyjna". Powodem tego jest to, że niezależnie od tego, w jaki sposób odpowiedzialność wspólników może być ograniczona, spółki te mają podobną formę prawną do polskiej spółki akcyjnej.

Zarówno "spółka akcyjna", jak i "spółka akcyjna z ograniczoną odpowiedzialnością" są zarządzane w ten sam sposób i mają identyczne organy obligatoryjne. Organy te są identyczne jak w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.

(a) Walne Zgromadzenie (Walne Zgromadzenie).

Walne Zgromadzenie jest organem, który gromadzi wszystkich akcjonariuszy spółki akcyjnej (zwanych "członkami" w spółkach z kapitałem zakładowym lub "akcjonariuszami" w spółkach z gwarantowaną sumą) w celu podjęcia decyzji w najważniejszych sprawach spółki.

Walne zgromadzenia są zwyczajne ("Annual Meetings") zwoływane raz w roku kalendarzowym w celu zatwierdzenia sprawozdań finansowych spółki i sprawozdań dyrektorów z działalności spółki za dany rok obrotowy lub nadzwyczajne ("Extraordinary Meetings") zwoływane w razie potrzeby w innych sprawach.

W przeciwieństwie do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, w przypadku spółek akcyjnych istnieje wymóg prawny zwoływania walnego zgromadzenia raz w roku w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia danego okresu podatkowego.

Akcjonariusze mogą wybrać przewodniczącego walnego zgromadzenia ("przewodniczący walnego zgromadzenia"), który będzie przewodniczył i nadzorował zgromadzenie.

W spółce akcyjnej niemożliwe jest podejmowanie uchwał w drodze procedury pisemnej. Uchwały akcjonariuszy są podejmowane wyłącznie na walnych zgromadzeniach.

Dyrektorzy (b)

Spółka akcyjna musi mieć co najmniej 2 dyrektorów. Dyrektorami mogą być osoby fizyczne lub prawne. Jednakże co najmniej jeden z nich musi być osobą fizyczną.

Dyrektorzy reprezentują swoją spółkę i zarządzają jej działalnością.

Dyrektorzy są wybierani spośród wspólników spółki lub spoza niej. Umowa spółki powinna regulować sposób powoływania i odwoływania dyrektorów.

Dyrektorzy spotykają się w "radzie dyrektorów", aby podejmować decyzje. Rada dyrektorów nie może być uważana za prawny organ spółki, ponieważ prawo angielskie przyznaje pewne uprawnienia tylko dyrektorom, a nie radzie.

Istnieją dwa rodzaje dyrektorów w angielskich spółkach akcyjnych (zwłaszcza spółkach giełdowych).

• Dyrektorzy wykonawczy ("executive director"): Pełnią oni funkcje zarządcze w spółce. Mogą oni kierować określonymi działami (np. sprzedaży, finansów, marketingu); Co do zasady, dyrektorzy wykonawczy pracują dla spółki w pełnym wymiarze czasu pracy.
• Dyrektorzy niewykonawczy ("NED"): Nie zajmują stanowisk kierowniczych w spółce, lecz pełnią funkcje doradcze i nadzorcze; z reguły nie są pracownikami spółki.

Dyrektorzy mogą pełnić różne funkcje, w tym:

• Przewodniczący Rady Dyrektorów ("Chairman" - "COB"): Jego rolą jest nadzorowanie i przewodniczenie posiedzeniom rady nadzorczej. Zazwyczaj funkcję tę pełni dyrektor niewykonawczy.
• Dyrektorem wykonawczym jest dyrektor generalny ("CE"), znany również jako dyrektor generalny. Jest on najpotężniejszym dyrektorem spośród wszystkich pozostałych; kieruje spółką.
• Dyrektor de facto/nieformalny (shadow director): nie jest formalnie dyrektorem spółki, ale wydaje nieformalne instrukcje dyrektorom spółki;
• Zastępca dyrektora (alternate director): osoba wyznaczona przez dyrektora do uczestniczenia w posiedzeniach zarządu i wykonywania prawa głosu, jeżeli dyrektor nie jest w stanie uczestniczyć w nich osobiście.

(c) Komitet ("Komitet").

Komisja to grupa dyrektorów, którzy wspierają zarządzanie spółką. Komisja może składać się z jednego lub kilku dyrektorów. Dyrektorzy określają skład i uprawnienia komisji.

W spółce może istnieć więcej niż jeden komitet zajmujący się różnymi kwestiami.

Organ ten może zostać utworzony w dowolnym momencie. Tworzenie komitetów jest dość powszechne w angielskich spółkach akcyjnych, zwłaszcza w spółkach notowanych na giełdzie. Najpopularniejsze z nich to komitet audytu ("audit"), komitet nominacji ("appointment") i komitet wynagrodzeń ("remuneration").

W praktyce komitet audytu i inne komitety spółek akcyjnych składają się z członków niewykonawczych.

Sekretarz (d)

W spółkach akcyjnych nominacja jest obowiązkowa.

Sekretarz jest odpowiedzialny za administrowanie spółką i zapewnia zgodność z prawem. Sekretarz jest odpowiedzialny za prowadzenie wymaganej dokumentacji, sporządzanie protokołów z posiedzeń walnego zgromadzenia i rady dyrektorów, wysyłanie zawiadomień o posiedzeniach zarówno walnego zgromadzenia, jak i rady dyrektorów oraz zapewnienie, że księgi spółki są przygotowywane zgodnie z prawem. Sekretarz może również reprezentować spółkę poprzez zawieranie określonych umów lub składanie oświadczeń w jej imieniu.

Stanowisko sekretarza w angielskich spółkach akcyjnych może zajmować wyłącznie osoba posiadająca niezbędne doświadczenie i kompetencje. Stanowisko sekretarza może zajmować biegły rewident lub prawnik. Spółka akcyjna jest zobowiązana do posiadania wykwalifikowanego sekretarza, w przeciwieństwie do spółki z ograniczoną lub nieograniczoną odpowiedzialnością.